Wat is het hand-voetsyndroom
Wanneer je wordt behandeld tegen kanker, kun je last krijgen van bijwerkingen. Patiënten die worden behandeld met een bepaalde chemotherapie lopen het risico om het hand-voetsyndroom (HVS) te krijgen. In de medische literatuur noemen we het hand-voetsyndroom: palmoplantaire erytrodysesthesie. Deze bijwerking lijkt op een hand-voet huidreactie, ontstaan door andere geneesmiddelen tegen kanker, terwijl het hand-voetsyndroom voorkomt bij chemotherapie.
Het hand-voetsyndroom is een aandoening die de huid van de handpalmen en/of voetzolen van de patiënt aantast. Hierdoor kunnen onder andere roodheid, blaren, schilfers, jeuk en pijn ontstaan. Deze verschijnen binnen dagen, weken of maanden na de start van de chemobehandeling. Als je stopt met de behandeling, verdwijnen deze huidklachten weer. Lees hier meer over de symptomen in de verschillende fasen en ontdek wat je er zelf aan kunt doen.
Heb je klachten? Bespreek deze dan altijd met je behandelaar of oncologieverpleegkundige.
Marianne
Marianne is verpleegkundig specialist oncologie en begeleidt patiënten met kanker. Ze geeft uitleg over het verloop van het hand-voetsyndroom, de verschillen met andere bijwerkingen met vergelijkbare klachten, en wat de behandelmogelijkheden zijn.
Hoe ontstaat het hand-voetsyndroom?
Bij kanker is er meestal sprake van kankercellen die zich (te) snel delen. Chemotherapie richt zich op die snel delende cellen door ze te doden of de celdeling te remmen. Door deze werking worden de tumoren kleiner.
Ook de celdeling van gezonde cellen kan worden beïnvloed door chemotherapie. Met name de snel groeiende cellen kunnen er last van hebben. Denk bijvoorbeeld aan haarzakjes, slijmvliescellen, beenmergcellen en ook de cellen van de huid. Welke bijwerkingen je kan krijgen hangt af van meerdere factoren, zoals bijvoorbeeld de soort chemotherapie waarmee je behandeld wordt.
Het mechanisme achter het ontstaan van het hand-voet syndroom is niet exact bekend.
Van de patiënten die met capecitabine* behandeld worden krijgt circa 77% het hand-voetsyndroom. Ook andere cytostatica kunnen de veroorzaker zijn van deze bijwerking, zoals doxorubicine, docetaxel, cytarabine, fluorouracil
* Kwakman JJM et al. Ann Oncol, 2017;28(6):1288-93
Het verloop van het
hand-voetsyndroom
Het verloop van het hand-voetsyndroom
De symptomen van het hand-voetsyndroom (HVS) kunnen verschijnen binnen dagen, weken of maanden na de start van de chemotherapie. Hoeveel last je krijgt van het hand-voetsyndroom kan voor iedereen anders zijn. Het hand-voetsyndroom wordt door behandelaren uitgedrukt in fasen die variëren van lichte klachten (graad 1) naar ernstig, met veel pijn (graad 3).
De impact van het hand-voetsyndroom kan aanzienlijk zijn, afhankelijk van de mate waarin het hand-voetsyndroom zich heeft ontwikkeld. Bekijk het verloop van het hand-voetsyndroom via de time-lapse.
Herken je deze symptomen?
Bespreek dit met je behandelaar of oncologieverpleegkundige.
Patiëntverhalen
Carla en Marieke hebben beiden het hand-voetsyndroom ervaren als bijwerking van hun chemotherapie tijdens de behandeling tegen darmkanker. Ben je benieuwd naar hun persoonlijke verhaal? Bekijk de interviews hieronder.
Carla
“De blaren op mijn handen en voeten jeukten en deden zo’n pijn. Het had echt invloed op mijn dagelijks leven”
Marieke
“Het begon na mijn tweede chemokuur, mijn handen werden rood en jeukten met beginnende blaren”
Wat kun je doen tegen
het hand-voetsyndroom
Wat kun je doen tegen het hand-voetsyndroom
Om jezelf voor te bereiden op het mogelijk ontstaan van het hand-voetsyndroom, kun je een aantal dingen zelf doen.
Om je huid zo goed mogelijk voor te bereiden, adviseren we je om een bezoek te brengen aan de pedicure, of beter nog een oncologisch voet- & handzorgverlener. Een huid in goede conditie bij de start van de chemotherapie helpt om de kans op het hand-voetsyndroom te verkleinen. De pedicure kan eelt preventief weghalen en je adviseren over hoe je de huid in goede conditie kunt houden.
Begin ongeveer 10 dagen voor de start van de chemobehandeling met het dagelijks stevig insmeren van je voeten en handen met een vochtinbrengende crème. Je arts of verpleegkundige kan je hierin adviseren.
Wat kun je tijdens de behandeling zelf doen om klachten zoveel mogelijk te voorkomen of te minimaliseren?
- Smeren is het allerbelangrijkste. Bij voorkeur, 4 keer per dag. Gebruik daarvoor een goede vochtinbrengende (hydraterende) crème. Wil je meer weten over welke crème je moet gebruiken? Klik hier.
- Wikkel, na het insmeren, je handen en/of voeten in met huishoudfolie (2 a 3 x 10 min per dag) om de crème beter in de huid te laten trekken.
- Draag geen krappe schoenen en hoge hakken;
- Blijf zo veel mogelijk uit de zon en maak geen gebruik van de zonnebank. Mocht u toch naar buiten gaan, gebruik dan een goede zonnebrandcreme (SPF 50);
- Stel je handen en voeten niet bloot aan extreme warmte en kou;
- Draag handschoenen en pantoffels om je handen en voeten te beschermen tegen kou;
- Gebruik een zeep zonder onnodige toevoegingen, waaronder parfum en kleurstoffen. Deze stoffen verhogen het risico op huidirritatie;
- Pas op met acne middelen, zij drogen de huid juist uit;
- Pas op met zelfzorg medicijnen, overleg altijd met je behandelaar of oncologieverpleegkundige;
- Probeer (siliconen) inlegzooltjes te gebruiken, om druk op de voeten tijdens het lopen te verminderen;
Meld je klachten altijd bij je behandelaar of oncologieverpleegkundige. Zij kunnen je helpen de klachten te verminderen. Bereid je goed voor op je volgende afspraak. Doe alvast de check en controleer of je mogelijk het hand-voetsyndroom hebt.
